Polska nazwa konstelacji
Scorpius
Mapa gwiazdozbioru



korpion jest bardzo wyraźnym, a zarazem pięknym gwiazdozbiorem pasa zodiakalnego z południowej półkuli nieba. W naszych szerokościach geograficznych widzimy tylko jego część północną. W godzinach wieczornych może być obserwowany nad południową częścią horyzontu od maja do września. Najjaśniejszą gwiazdę Skorpiona, Antaresa, odnajdziemy na przecięciu linii stanowiących przedłużenie boków w czworokącie Herkulesa. Słońce przechodzi przez Skorpiona w listopadzie i grudniu.

kład jasnych gwiazd konstelacji przypominał naszym przodkom skorpiona gotującego się do ukąszenia. Według mitologii greckiej gwiazdozbiór ma wyobrażać skorpiona, który uśmiercił zapalonego myśliwego Oriona, syna boga mórz Posejdona. Skorpiona wypuściła z podziemia bogini Hera, gdyż obawiała się, że Orion może wytępić wszystkie zwierzęta. Z wdzięczności za dobrze wykonane zadanie, umieściła później Skorpiona na niebie. Orion nadal obawia się go, nawet na niebie, toteż zachodzi wtedy, gdy wschodzi Skorpion.

nna dawna legenda o synu Heliosa, Faetonie, tłumaczy, dlaczego Słońce, wędrując poprzez niebo, bawi w Skorpionie tylko przez krótki czas. Według tej legendy Faeton prosił swojego ojca Heliosa o pozwolenie prowadzenia jego złotego słonecznego rydwanu po niebie. Ojciec bardzo mu odradzał, mówiąc, iż droga ta jest nie do przebycia dla śmiertelnego, gdyż czyhają na niego groźne rogi Byka, łuk Centaura, szalony Lew i potwory - Skorpion i Rak. Faeton jednak nie chciał słuchać przestróg ojca i w końcu wyjednał u niego pozwolenie. Gdy nieszczęsny młodzian zobaczył pokrytego czarnym jadem Skorpiona, grożącego mu śmiertelnym ukąszeniem, ze strachu stracił panowanie nad rydwanem i wypuścił lejce z rąk. Puszczone konie ze Słońcem pognały natychmiast ku gwiazdom, a zaraz potem znalazły się nisko nad Ziemią, gdzie wznieciły pożary miast i lasów oraz zniszczyły wszystko co żywe. Ziemia zaczęła pękać, a promień światła wniknął nawet do ciemnego królestwa Hadesa. Wtedy bogini Gaja, Ziemia, poprosiła Zeusa, aby wdał się w tę sprawę i przywrócił porządek. Zeus przychylił się do jej prośby i, aby uchronić Ziemię od całkowitej zguby, uderzeniem pioruna rozbił rydwan Heliosa. Faeton z płonącymi włosami wpadł do rzeki Eridanos i tam znalazł śmierć. Od tego czasu Słońce boi się Skorpiona i dlatego przechodzi przez ten gwiazdozbiór bardzo szybko.

dawnych ludów wiara w mity była bardzo silnie ugruntowana, wiązały one one z nimi nawet obserwowane zjawiska przyrodnicze. Jednym z klasycznych przykładów tego etapu rozwoju ludzkiego poznania jest gwiazdozbiór Skorpiona. Skorpion był ponoć przyczyną spadku temperatury na Ziemi w czasie, gdy przechodziło przez niego Słońce, a przypadało to przed 2000 lat właśnie w jesieni.



Antares (Vespertilio) - najjaśniejsza gwiazda konstelacji. Ten czerwony nadolbrzym, którego średnica jest 740 razy, a moc promieniowania 10 400 razy większa niż odpowiednie parametry Słońca, ma gęstość aż milion razy mniejszą niż woda. Przy niskiej temperaturze powierzchni (3500 K) barwa gwiazdy przypomina barwę Marsa. Ta właśnie zgodność była przyczyną nazwania gwiazdy w ten sposób. Nazwa Antares powstała przez połączenie słów greckich anty Ares, co w przekładzie znaczy podobny do Aresa. Dla Arabów była to gwiazda o nazwie ka al-`aqrab - serce skorpiona, a Sofokles nazwał ją Vespertilio.
Antares jest półregularną gwiazdą zmienną, której jasność ulega zmianom w okresie 1733 dni. Jest też gwiazdą podwójną, której drugi składnik jest dwukrotnie większy od Słońca. Układ ten obserwujemy z odległości 172 lat świetlnych.
Antares jest jedną z tzw. gwiazd królewskich, które były kiedyś strażnikami nieba. Pozostałe trzy to Regulus, Fomalhaut i Aldebaran. Dzieliły one ekliptykę na cztery części i pojawienie się każdej z nich oznaczało nadejście kolejnej pory roku. Zwiastowały one kolejno jesień, lato, zimę i wiosnę. W skutek precesji osi ziemskiej na swym posterunku pozostał do dziś jedynie Regulus.

Graffias (Acrab) - piękna gwiazda podwójna, której składniki dostrzeżemy już posługując się lornetką. Są to dwie gorące, niebieskobiałe gwiazdy, z których jaśniejsza ma kolejnego towarzysza, będącego również gwiazdą podwójną. W rzeczywistości jest to więc układ poczwórny, oddalony od nas o 815 lat świetlnych. Pierwsza z nazw gwiazdy jest pochodzenia greckiego i oznacza kraba. W starożytności często używano zamiennie słów krab i skorpion. Arabowie gwiazdę nazwali Acrab, czyli skorpion (`aqrab).

Dschubba - dzieli nas od niej dystans 296 lat świetlnych, a jej nazwa prawdopodobnie pochodzi z wyrazu arabskiego džabha oznaczającego czoło.

Shaula - gwiazda podwójna, której światło potrzebuje 272 lata, aby dotrzeć na Ziemię. Zmiany w jej widmie świadczą, że wokół niej obiega niewidoczny towarzysz, raz na 5,6 doby. Nazwa gwiazdy pochodzi z arabskiego šaula, czyli żądło skorpiona.

Jabbah - widoczna z odległości 163 lat świetlnych gwiazda jest w rzeczywistości układem poczwórnym, w którym dwie pary gwiazd obiegają wspólny środek masy. Nazwa gwiazdy powstała przez skrócenie arabskiego wyrazu oznaczającego koronę na czole ('iklil al-džabha).

Lesath - gwiazda podwójna znajdująca się w odległości 326 lat świetlnych. Jej nazwa pochodzi z wyrazu arabskiego las`a, oznaczającego ukąszenie skorpiona.



M 4 M 4 (NGC 6121) - gromada kulista o niewielkiej koncentracji gwiazd w środku. Położona jest w odległości 5700 lat świetlnych.

M 6 M 6 (NGC 6405) - dosyć gęsta gromada otwarta, do której należy około 135 gwiazd. Dostrzeżemy je nawet gołym okiem jako mglistą plamkę. Średnica gromady wynosi 24 lata świetlne. Gromada znajduje się w odległości 1470 lat świetlnych, a jej wiek ocenia się na 100 milionów lat.

M 80 M 80 (NGC 6093) - gromada kulista o bardzo dużej koncentracji gwiazd w środku. Zobaczymy ją już posługując się niedużą lunetką jako jasną plamkę. Średnica gromady wynosi 98 lat świetlnych, a odległość 30 600 lat świetlnych.