Polska nazwa konstelacji
Taurus
Mapa gwiazdozbioru



yk jest gwiazdozbiorem pasa zodiakalnego na niebie północnym. Słońce przechodzi przez ten gwiazdozbiór od połowy maja do połowy czerwca. Na ekliptyce leży on pomiędzy Bliźniętami a Baranem. Konstelację Byka znajdziemy przedłużając linię łączącą gwiazdozbiory Kasjopei i Perseusza.

edług mitologii greckiej jasne gwiazdy w konstelacji przedstawiają głowę złotego byka z rogami. Był to przemieniony w byka Zeus, który pod tą postacią uprowadził córkę fenickiego króla Agenora, piękną Europę, i przepłynął z nią z Azji (w starożytnym znaczeniu z dzisiejszego Bliskiego Wschodu i Egiptu) na wyspę Kretę. Tam Europa urodziła mu trzech synów, a Zeus, aby imię jej nie uległo zapomnieniu, nazwał nim nowy kontynent.

konstelacji Byka znajdują się dwie najjaśniejsze na niebie gromady otwarte, Plejady i Hiady, bardzo dobrze widoczne nieuzbrojonym okiem. Z obiema gromadami wiąże się kilka legend. Według jednej z nich, córki Atlasa, Hyady, umieścił na niebie Zeus dla upamiętnienia ich siostrzanej miłości do brata Hyasa, którego zabiła na polowaniu lwica. Natomiast siostry Hiad, Plejady, dostały się na niebo za to, że odebrały sobie życie z żalu za Hiadami, a według innej legendy - z żalu nad ciężkim losem ich ojca Atlasa, który przemienił się w kamienną górę, spojrzawszy na głowę Meduzy, zabitej przez Perseusza. Tradycyjnie wiąże się nazwę Plejad z greckim słowem plein, tzn. pływać. Przejście tej gromady otwartej na niebo dzienne w połowie maja oznaczało nastanie sprzyjającej pory dla żeglugi i, przeciwnie, gdy z końcem października Plejady pojawiały się na niebie nocnym, pływanie stawało się niebezpieczne z uwagi na nadejście burz.



Aldebaran (Palilicium) - najjaśniejsza gwiazda w konstelacji. Znajduje się w środku wizerunku Byka, w odległości 68 lat świetlnych. Jest to pomarańczowy olbrzym o średnicy 45 razy większej niż nasze Słońce. Aldebaran ma na niebie towarzysza. Obie gwiazdy obiegają wspólny środek masy. Nazwa gwiazdy pochodzi z arabskiego al-dabaran, tzn. następstwo (po Plejadach). W rzeczywistości gwiazda wschodzi nieco później niż Plejady.
W czasach, gdy na niebie "powstawały" wizerunki gwiazdozbiorów, Aldebaran należał do tzw. gwiazd królewskich i był strażnikiem nieba. Te cztery gwiazdy dzieliły ekliptykę na cztery części, a pojawienie się na niebie każdej z nich oznaczało nadejście nowej pory roku. Strażnikami były gwiazdy: Aldebaran, Regulus, Fomalhaut i Antares. Obecnie, w skutek precesji osi ziemskiej, na swym posterunku pozostał jedynie Regulus.

El Nath - niebieskobiały olbrzym, którego światło biegnie do nas 172 lata. Nath tworzy koniec jednego z rogów Byka, czemu odpowiada arabska nazwa tej gwiazdy - róg (al-natih).

Prima Hyadum (Awwal) - olbrzym o barwie pomarańczowej, odległy o 126 lat świetlnych. Jak wskazuje łacińska nazwa, jest pierwszą, czyli najjaśniejszą gwiazdą w Hiadach. Druga nazwa gwiazdy jest skrótem arabskiego wyrazu oznaczającego pierwszą gwiazdę następującą (po Plejadach) - 'awwal al-dabaran.

Secunda Hyadum - druga pod względem jasności gwiazda w Hiadach. Dzieli nas od niej dystans 204 lat świetlnych. Należy do grupy pomarańczowych olbrzymów. Nazwa łacińska mówi, że jest drugą z kolei co do jasności wśród Hiad.

Ain - kolejny pomarańczowy olbrzym, którego światło potrzebuje 181 lat, aby dotrzeć na Ziemię. Nazwa jest arabska i oznacza oko - `ain.

Plejady Plejady (Kurczęta, M 45) - druga pod względem jasności gromada otwarta na naszym niebie. Znamy w niej obecnie 250 gwiazd. Niemal wszystkie leżą na ciągu głównym diagramu Hertzsprunga-Russella. Dziesięć gwiazd z Plejad, które w dobrych warunkach atmosferycznych możemy dostrzec gołym okiem, otrzymało nazwy z mitologii greckiej. Przedstawiają one tytana Atlasa, Okeanidę Plejonę i ich córki Plejady. Wszystkie gwiazdy w Plejadach poruszają się w przestrzeni w tym samym kierunku, w naszą stronę. Rzeczywista średnica gromady wynosi 21 lat świetlnych. Plejady znajdują się w odległości 391 lat świetlnych. Wiek tej gromady oceniamy na 20 - 100 milionów lat, co w skali Wszechświata oznacza, że są one obiektem bardzo młodym. Cała gromada jest przysłonięta nadmiarem materii międzygwiazdowej, z której powstała.

Hiady (Mel 25) - najjaśniejsza gromada otwarta, położona w pobliżu Aldebarana. Liczba gwiazd gromady nie przekracza 100. Rzeczywista średnica gromady wynosi 47 lat świetlnych. Hiady są odległe od nas o 134 lata świetlne. Wszystkie gwiazdy w gromadzie poruszają się w tym samym kierunku, od nas. Przed około 80 000 lat Hiady znajdowały się najbliżej Słońca, a ich odległość była dwukrotnie mniejsza niż obecnie. Za 65 milionów lat Hiady staną się na niebie niewielką gromadą, której najjaśniejsze gwiazdy nie będą widzialne gołym okiem. Wiek gromady oceniamy na 0,4 - 1,1 miliarda lat.

Taurydy - rój meteorów, który powstał z pyłów wchodzących w skład komety Enckego. Cząstki rozproszyły się wzdłuż orbity komety. Radiant Tauryd leży na południe od Plejad. Rój możemy obserwować w ciągu 40 dni, przy czym jego maksimum przypada około 10 listopada.



Krab Krab (M 1, NGC 1952) - mgławica planetarna wokół nie rzucającej się w oczy gwiazdy CM Tauri, która wzbudziła zainteresowanie mieszkańców Ziemi w 1054 roku jako gwiazda supernowa. Obecnie na jej miejscu widzimy w lunecie mgławicę planetarną przypominającą wyglądem kraba. Materia gazowa, wyrzucona w czasie wybuchu supernowej, sięga dziś na odległość trzech lat świetlnych od CM Tauri i dalej się rozszerza z prędkością około 1100 km/s. Masa tej otoczki jest równa w przybliżeniu masie naszego Słońca. Moc promieniowania mgławicy Karb oceniamy na 77 000 razy więcej niż moc promieniowania Słońca.
Jednak najbardziej interesującym obiektem w M 1 jest sama gwiazda CM Tauri. W okresie niecałych dwóch milisekund zmienia ona jasność o trzy wielkości gwiazdowe. W 1054 roku, w czasie wybuchu jako gwiazda supernowa, osiągnęła jasność -6m, wówczas można ją było obserwować również we dnie.
W październiku 1968 roku astronomowie odkryli wewnątrz mgławicy Krab pulsar, o najkrótszym okresie pulsacji promieniowania radiowego 0,03309114 s. W rok później zidentyfikowano go z dobrze znaną gwiazdą CM Tauri.
We wrześniu 1969 roku okres pulsacji nagle zmniejszył się o 77 ps, a w październiku 1971 roku o 40 ps. W kilka tygodni po skróceniu się okresu pojawiły się również zmiany optyczne w strukturze i jasności mgławicy Krab. Prawdopodobnie w momencie skrócenia okresu pulsów gwiazda wypromieniowała energię, pobudzająca mgławicę do świecenia.
Pozostałością po supernowej jest zatem gwiazda neutronowa o średnicy nie przekraczającej 10 km, moc promieniowania tej gwiazdy jest jednak 20 000 razy większa od mocy promieniowania naszego Słońca. Masa CM Tauri niewiele różni się od masy Słońca, natomiast jej gęstość wynosi od 1013 do 1016 g/cm3. Znaczy to, że 1 cm3 materii tej gwiazdy ważyłby na Ziemi od 10 milionów do 10 miliardów ton. Jesteśmy dalecy od pełnej wiedzy o tym obiekcie, toteż możemy się spodziewać dalszych niespodzianek ze strony promieniowania tej gwiazdy z odległości zaledwie 6500 lat świetlnych.