ielki Pies należy do gwiazdozbiorów nieba południowego, pojawiających się u nas nad horyzontem w miesiącach zimowych. Znajduje się w nim najjaśniejsza gwiazda całego nocnego nieba, Syriusz, która razem z Betelgeuse w
Orionie i Procjonem w
Małym Psie tworzy tzw. trójkąt zimowy. Ta wyraźna figura niemal równobocznego trójkąta jest bardzo pomocna w orientowaniu się na niebie zimowym. Konstelację Wielkiego Psa odnajdziemy na południowy wschód od Oriona. Do Syriusza doprowadzi nas linia będąca przedłużeniem pasa Oriona.
gwiazdozbiorem wiąże się kilka mitów greckich. Według niektórych z nich Wielki Pies ma przedstawiać wiernego psa
Oriona, towarzyszącego mu również na niebie. Inne legendy mówią, że jest to Lajlaps, pies ateńskiego myśliwego Kefalosa, wnuka króla Aten, Kekropsa. Kefalos otrzymał psa od swej małżonki, ta zaś od bogini łowów
Artemidy. Lajlaps słynął z tego, że żadna zwierzyna nie mogła mu się wymknąć. W czasie polowania na Liszkę Taumesyjską, której nie mógł dogonić żaden pies, powstała sytuacja bez wyjścia i sam
Zeus musiał interweniować. Zarówno psa, jak i Liszkę przemienił w kamienie, a następnie umieścił na niebie, gdzie świecą po dzień dzisiejszy jako Wielki Pies i
Lis. Według trzeciej wersji, Wielki Pies jest gwiazdozbiorem przedstawiającym psa Erigony, córki
Ikariosa, pierwszego hodowcy winnej latorośli. Sam pies, Majra, jest gwiazdą znaną dziś pod nazwą Syriusza.
Syriusz (Canicula, Psia Gwiazda) - najjaśniejsza gwiazda nie tylko w konstelacji Wielkiego Psa, ale na całym niebie. W rzeczywistości od pozostałych gwiazd niczym się nie różni, a jedynie jego niewielka odległość, wynosząca 8,69
roku świetlnego, sprawia, że widzimy Syriusza jako bardzo jasną gwiazdę, -1,47
m. Jest on tylko 2,35 razy bardziej masywny niż Słońce i dwukrotnie większy. Należy do białych gwiazd
ciągu głównego. Temperatura na jego powierzchni wynosi około 10 000
K (dla porównania temperatura powierzchniowa Słońca to około 6000 K). Nazwa gwiazdy pochodzi z języka greckiego i znaczy jasna. Określenie takie przypisywano pierwotnie każdej bardzo jasnej gwieździe na niebie, nawet Słońcu. Łacińską nazwę
Canicula - suczka, piesek - otrzymała gwiazda około roku 1420.
Znacznie bardziej interesujący od samego Syriusza jest jego towarzysz, biały
karzeł. Obiega on Syriusza w ciągu 50 lat. Gwiazdę tę odkrył w 1844 roku Friedrich W. Bessel na drodze pośredniej, z sinusoidy ruchu własnego Syriusza. Dopiero później, w 1862 roku, Alvan Clark odnalazł towarzysza Syriusza za pomocą teleskopu. Powtórzyła się zatem podobna sytuacja jak przy odkryciu planet
Neptuna i
Plutona.
Towarzysz Syriusza był pierwszym znanym białym karłem. Ma on masę podobną do masy naszego Słońca, ale średnicę równą tylko 0,22 średnicy słonecznej, jest zatem tylko 2,4 razy większy od Ziemi. Średnia gęstość tej gwiazdy przewyższa aż 90 tysięcy razy średnią gęstość Słońca. Na Ziemi 1 cm
3 materii tej gwiazdy ważyłby 125 kg.
Mirzam (Murzim, Al Kalb) - typowa przedstawicielka grupy
gwiazd zmiennych, zmieniających swą jasność na skutek pulsacji swojej objętości. Jasność Mirzama zmienia się w dwóch okresach: 0,2500 oraz 0,2513 doby, przy czym okres pulsacji powierzchni gwiazdy wynosi 49,124 doby. Gwiazdy zmienne tego typu są interesujące ze względu na to, że osiągają maksymalną jasność wtedy, gdy mają najmniejszą średnicę.
Gwiazda należy do niebieskobiałych jasnych
olbrzymów i znajduje się w odległości 233 lat świetlnych. Drugiej nazwy gwiazdy używa się rzadziej niż pierwszej, ale jest ona poprawna. Obie pochodzą od arabskiego określenia
murzim - ryczący lew, zwiastun. Wschód tej gwiazdy "zwiastuje" mający wkrótce nastąpić wchód jeszcze jaśniejszej gwiazdy, Syriusza. Trzecia nazwa gwiazdy,
al kalb, tłumaczy się jako pies.
Muliphen - niebieskobiały olbrzym, którego światło biegnie do nas 326 lat. Nazwa jest pochodzenia arabskiego i w przekładzie oznacza dwie (gwiazdy) związane przysięgą -
muhlifan.
Wezen -
nadolbrzym o zabarwieniu żółtobiałym. Dzieli nas od niego dystans 1087 lat świetlnych. Nazwa gwiazdy pochodzi z arabskiego określenia
wazn - brzemię. Naszym przodkom wydawało się, że gwiazda ta wychodzi nad horyzont z dużym trudem, jakby dźwigała ciężkie brzemię.
Adara - gwiazda fizycznie podwójna. Główny składnik jest jasnym olbrzymem barwy niebieskobiałej. Światło z tego układu dociera do nas po 2360 lat. Nazwa gwiazdy powstała od arabskiego wyrazu
'adara - panny. Pochodzenie tej nazwy wiąże się być może z arabskim opowiadaniem o Suhail.
Furud - gwiazda spektroskopowo podwójna. Obieg niewidocznego towarzysza wokół głównego składnika trwa 675 dni. Układ ten obserwujemy z odległości 251 lat świetlnych. Nazwa gwiazdy mogła powstać bądź z arabskiego
furud - jedyna jasna, bądź też z transkrypcji słowa
qurud - małpy, które miałyby wyobrażać inne, mniej jasne gwiazdy w pobliżu Furud.
Aludra - biały nadolbrzym znajdujący się w odległości 272 lat świetlnych. Nazwa gwiazdy pochodzi od arabskiego określenia
al-`adra - panna. Jest to jedna z grupy gwiazd - panien.