Polska nazwa konstelacji
Capricornus
Mapa gwiazdozbioru



oziorożec należy do nieodznaczających się szczególnie gwiazdozbiorów nieba południowego. Niegdyś, przed 2000 lat, Słońce przechodziło przez ten gwiazdozbiór w czasie przesilenia zimowego. Obecnie po tym fakcie pozostał Zwrotnik Koziorożca na południowej półkuli Ziemi, gdzie Słońce jest w zenicie około 22 grudnia. Precesja osi ziemskiej przesunęła konstelację Koziorożca, podobnie jak i pozostałe gwiazdozbiory pasa zodiakalnego, wzdłuż ekliptyki na wschód, wskutek czego Słońce przechodzi obecnie przez ten gwiazdozbiór w styczniu i lutym.

wiazdozbiór Koziorożca znajdziemy pomiędzy Wodnikiem i Strzelcem. Do jego "rogów" doprowadzi nas linia przechodząca przez Wegę w Lutni i Altaira w Orle. W gwiazdozbiorze tym niemiecki astronom Johann G. Galle z obserwatorium w Berlinie odnalazł 25 września 1846 roku planetę Neptun.

a dawnych mapach nieba konstelacja przedstawiana jest jako koziorożec z rybim ogonem. Tak wyobrażano sobie boga lasów, łowów i pasterzy - Pana. Postać tę przybrał podczas ucieczki po lądzie i wodzie przed olbrzymem Tyfonem w czasie trzeciej potyczki Zeusa z Kronosem o panowanie nad światem. Pan był synem nimfy Dryope i boga Hermesa, urodził się jednak z nogami kozła, rogami i długimi wąsami. Jego matka, podobnie jak wszyscy ludzie, którzy go później ujrzeli, przestraszyła się bardzo i uciekła (dlatego używamy wyrażenia paniczny strach), stąd Pan żył przeważnie w lasach Arkadii, a według późniejszych legend w lasach całej Grecji. Ludziom był życzliwy i lubił ich. Zeus umieścił go na niebie jako symbol wznoszącego się Słońca, powrotu dłuższych dni. Nie zapominajmy, że w okresie ustanawiania tego gwiazdozbioru, znajdował się w nim jeszcze punkt przesilenia zimowego.



Prima Giedi - układ podwójny z Secunda Giedi. Gwiazdy można rozróżnić już za pomocą dobrego oka. Prima Giedi jest żółtym nadolbrzymem odległym od nas o 1630 lat świetlnych. Niedaleko niej na niebie znajduje się jej drugi towarzysz optyczny. Nazwa gwiazdy jest złożeniem słowa łacińskiego prima - pierwsza i arabskiego džadj - koźlątko.

Secunda Giedi - gwiazda podwójna, której składniki obiegają wspólny środek masy (cały układ Giedi jest więc optycznie poczwórny). Znajduje się w odległości 99 lat świetlnych. Jaśniejszy składnik należy do żółtych olbrzymów. Nazwa Giedi pochodzi od arabskiego słowa džadj oznaczającego cały gwiazdozbiór. Secundus to po łacinie drugi.

Dabih Maior - gwiazda wchodząca wraz z Debih Minor w skład kolejnego skomplikowanego układu. Debih Maior jest gwiazdą spektroskopowo podwójną. Niewidoczny towarzysz obiega ją w ciągu 1374 dni. Układ oddalony jest o 652 lata świetlne. Pierwszy człon nazwy pochodzi od arabskiego wyrazu sa`d al-dabih i oznacza szczęście dokonującego krwawej ofiary, słowo maior jest łacińskie i znaczy większy.

Dabih Minor - gwiazda podwójna, której składniki obiegają wspólny środek masy. Jaśniejsza z gwiazd jest spektroskopowo podwójna i jej widmo zmienia się w okresie 8,7 doby. Układ widzimy z odległości 251 lat świetlnych. Etymologia pierwszej części nazwy jest taka sama jak u poprzedniej gwiazdy. Druga część jest łacińska i oznacza mały.

Nashira - żółty olbrzym, którego światło potrzebuje 130 lat, aby dotrzeć na Ziemię. Nazwa gwiazdy powstała od arabskiego wyrazu sa'd al-našira, tzn. szczęście przynoszącej dobre wieści.

Deneb Algedi - najjaśniejsza gwiazda w konstelacji Koziorożca. Jest to gwiazda spektroskopowo podwójna, a jednocześnie zmienna zaćmieniowa, której jasność ulega zmianom w okresie 1,023 doby. Układ znajduje się w odległości 50 lat świetlnych. W niewielkie odległości od tej gwiazdy znajdziemy na niebie inną, której ruch własny, ani odległość nie są znane. Nazwa Deneb Algedi powstała przez transkrypcję arabskiego określenia danab al-džadj, czyli ogon koźlęcia.



M 30 M 30 (NGC 7099) - gromada kulista o znacznym zagęszczeniu gwiazd w kierunku środka. Jej średnica wynosi 105 lat świetlnych. Zobaczymy ją już za pomocą niewielkiej lunetki. Brzegowe części gromady mogą być widoczne jako pojedyncze gwiazdy tylko przy zastosowaniu dużych teleskopów. Gromada znajduje się w odległości 24 100 lat świetlnych.