Polska nazwa konstelacji
Ursa Minor
Mapa gwiazdozbioru



ała Niedźwiedzica, zwana również Małym Wozem, już od kilku wieków ma wyjątkowe znaczenie praktyczne ze względu na swe położenie wśród gwiazdozbiorów nieba północnego. W naszym tysiącleciu, aż do wynalezienia kompasu, Gwiazda Polarna była ważnym punktem orientacyjnym dla karawan pustynnych, żeglarzy i podróżników, przemierzających nie zamieszkane obszary. Nawet dzisiaj, w czasach nowoczesnych przyrządów nawigacyjnych, nadal pozostaje podstawową gwiazdą, określającą kierunek na północ. Obecnie północny biegun świata jest oddalony od Gwiazdy Polarnej o 58'. Jednak, jak wszystko we wszechświecie, i ta wartość nie jest stała. W wyniku precesji osi ziemskiej, co 13 tysięcy lat, Gwiazda Polarna przestaje być Gwiazdą Północną na rzecz Wegi. Zataczając okręgi na niebie, północny biegun Ziemi wskazuje co raz, to inną gwiazdę. I tak na przykład w czasie budowy wielkich piramid egipskich Gwiazdą Północną był Thuban.

gwiazdach Małej i Wielkiej Niedźwiedzicy nasi przodkowie doszukiwali się różnych figur związanych z jakimś mitem lub przedmiotem znanym z codziennego życia. Dla ludów żyjących na obszarach dzisiejszego Kazachstanu gwiazdy Wielkiej Niedźwiedzicy były koniem, a Małej Niedźwiedzicy - lejcami. Natomiast dawnym Słowianom gwiazdy obu konstelacji przypominały dzban, a ludom Mezopotamii, Persji i Grecji - niedźwiedzie. W Polsce, podobnie jak w Chinach, najczęściej jasne gwiazdy Wielkiej i Małej Niedźwiedzicy nazywane były Wielkim i Małym Wozem.

ała i Wielka Niedźwiedzica nawiązują nie tylko do przedstawionego przy opisie tej drugiej konstelacji mitu o pięknej Kallisto i Arkasie. Według innej legendy są to dwa niedźwiedzie, które opiekowały się małym Zeusem i strzegły go, gdy ten ukrywał się przed swoim ojcem, Kronosem, w jaskini na wyspie Krecie. Zgodnie z przepowiednią, jedno z dzieci Kronosa miało odebrać ojcu władzę nad światem, toteż z obawy przed spełnieniem się tej przepowiedni, Kronos pożerał swoje dzieci zaraz po ich urodzeniu. Jedynie Zeusowi udało się uniknąć zguby. Gdy wyrósł na dzielnego młodzieńca, stało się to, czego obawiał się Kronos: Zeus pozbawił ojca władzy nad światem i oswobodził rodzeństwo, które jako istoty boskie, żyło w ciele Kronosa. Jak podaje mitologia grecka, Zeus przejął panowanie nad światem aż do jego końca, z wdzięczności zaś za uratowanie życia umieścił oba niedźwiedzie na niebie.



Gwiazda Polarna (Polaris, Alrucaba, Cynosura) - najjaśniejsza gwiazda konstelacji. Jest to cefeida o żółtym zabarwieniu, której jasność zmienia się regularnie w okresie 3,97 dnia. Ten nadolbrzym ma objętość około miliona razy większą niż nasze Słońce, a pod względem mocy promieniowania przewyższa je aż 12 tysięcy razy. Gwiazda Polarna znajduje się w odległości 1087 lat świetlnych i jest układem pięciokrotnym, co oznacza, iz plamka, którą widzimy na niebie, w rzeczywistości składa się z 5 gwiazd. Starożytni Grecy, dla których Polaris była pięknym światłem nieba północnego, nazywali ją Phoenice. Trzecia nazwa gwiazdy pochodzi od arabskiego słowa al-rakaba - jeźdźcy.

Kochab - olbrzym o barwie pomarańczowej, odległy o 105 lat świetlnych. Nazwa pochodzi z arabskiego kaukab šamali - gwiazda północna, pierwotnej nazwy Gwiazdy Polarnej.

Pherkad - w tym miejscu na niebie znajdują się dwie gwiazdy Pherkad Maior i Pherkad Minor. Nie oznacza to jednak, że gwiazda ta jest podwójna, gdyż jej składniki nie są ze sobą fizycznie powiązane, jak to ma miejsce np. w przypadku Gwiazdy Polarnej. Pherkad Maior jest odległy od Ziemi o 181 lat świetlnych i w rzeczywistości jest gwiazdą podwójną. Natomiast światło gwiazdy Pherkad Minor biegnie do nas 251 lat. Obie gwiazdy Arabowie znali jako jedną o nazwie 'achfa al farqadain, co znaczy ciemniejsze z dwóch cieląt. Maior znaczy po łacinie większy, minor - mniejszy.

Ursydy - niezbyt liczny rój meteorów z radiantem w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy. Meteory tego roju pochodzą z periodycznej komety Tuttle, obserwowanej po raz pierwszy w roku 1790. Rój został odkryty przez astronomów z obserwatorium Skalnaté Pleso w Tatrach Słowackich w roku 1945. W czasie dwudniowego maksimum aktywności roju, około 22 grudnia, można obserwować w przeciągu każdej godziny około pięciu meteorów.